KÜTÜPHANE | LENIN | Sosyalizm ve Savaş
PARTİMİZİN GÖREVLERİ
Rusya'da sosyal-demokrasi">
KÜTÜPHANE | LENIN | Sosyalizm ve Savaş
PARTİMİZİN GÖREVLERİ
Rusya'da sosyal-demokrasi, (1905) burjuva demokratik devrimden önce ortaya çıktı, devrim ve karşı-devrim sırasında güçlendi. Rusya'nın geriliği, ülkemizde oportünist küçük-burjuva akımlarının ve düşünce türlerinin bolluğunu açıklar, buna karşılık marksizmin Avrupa'daki etkisi ve savaş-öncesi legal sosyal-demokrat partilerin sağlamlığı bizim örnek liberallerimizi, "akla-yatkın" "Avrupai" ("devrimci olmayan") marksist teorinin ve sosyal-demokrasinin hayranları haline getirdi. Rus işçi sınıfı, partisini, otuz yıl oportünizmin bütün türlerine karşı savaşa savaşa kurdu. Avrupa'da, oportünizmin utanç verici bir biçimde yıkılmasını ve bizdeki ulusal liberaller ile sosyal-şoven tasfiyeciler arasındaki ittifakın imzalanmasını sağlayan Dünya Savaşı denemesi, partimizin ilerde de aynı devrimci yolu izlemesi gereği hakkındaki inançlarımızı doğruladı. (sayfa 58)
Temmuz-Ağustos 1915
1915 güzünde Cenevre'de
broşür olarak yayınlandı.Dipnotlar
[*] Derginin 1915 tarihli 5. sayısının 148. sayfasında Trotski, Çheydze grubunun otoritesini Enternasyonalde yükseltmeyi görev saydığını ilan etti. Çenkeli de herhalde Trotski'nin otoritesini Enternasyonalde aynı biçimde yükseltmeye çalışacaktır.
[1] Sosyalizm ve Savaş adlı broşür Eylül 1915'te Almanya'da basılmış, Zimmerwald Sosyalist Konferansı delegelerine dağıtılmıştır.
[2] Sosyal-Demokrat. - Şubat 1908'den Ocak 1917'ye kadar gizli olarak yayınlanan Rus Sosyal-Demokrat İşçi Partisi Merkez organı. Önce Rusya'da sonra Paris ve Cenevre'de olmak üzere 50 sayı yayınlandı. 1911'de editörlüğü üzerine alan Lenin'in, gazetede 80 makalesi yayınlandı. -9.
[3] Bern Konferansı. - 27 Şubat-4 Mart 1915'de İsviçre'de Bern kentinde toplanan RSDİP şubeleri konferansı. Lenin'in girişimiyle toplanan bu konferansın genel bir bolşevik partisi konferansı özelliği vardı, çünkü savaş sırasında bütün Rusya'yı temsil eden bir konferansın toplanması olanaksızdı. Konferansa, partinin Paris, Zürih, Cenevre, Bern, Lozan bolşevik şubelerinin temsilcileri katılmıştı. Lenin, Merkez Komitesi ile merkez organı (Sosyal-Demokrat) temsil ediyor ve konferansı yönetiyordu. Gündemdeki esas madde olan "Savaş ve Partinin Görevleri" konusunda bir rapor hazırlamış ve konferansa sunmuştu. Konfernas, Lenin'in hazırladığı savaş üzerine karar tasarılarını kabul etmiştir. -9.
[4] Zimmerwald Konferansı. - İsviçre'nin Zimmerwald kentinde 5-8 Eylül 1915'te toplanan ilk uluslararası sosyalist konferans. Konferansta kautskici çoğunluk ile Lenin'in öncülük ettiği devrimci enternasyonalciler arasında bir savaşım başgösterdi. Lenin, devrimci enternasyonalcileri Zimmerwald Solu halinde örgütledi.
Konferans, dünya savaşının emperyalist niteliğini ortaya koyan bir bildiriyi kabul etti ve savaş harcamalarına oy veren, burjuva hükümetlerine katılan "sosyalistleri" takbih etti. Avrupa ülkelerinin işçilerini savaşa karşı savaşıma ve toprak ilhakları yapılmaksızın ya da tazminat ödenmeksizin barışın sağlanmasına çaba göstermeye çağırdı. Konferans, ayrıca savaş kurbanlarına sempati ifade eden bir kararı kabul ederek Uluslararası Sosyalist Komiteyi seçti. -10.
[5] Bkz. Karl von Clausewitz, Vom Kriege ("Savaş Üzerine"), Berlin 1957, c. I, s. 34. -17.
[6] Basle Bildirisi. - İkinci Enternasyonalin 24-25 Kasım 1912'de İsviçre'nin Basel kentinde düzenlediği özel kongrede oybirliği ile kabul edildi. Bildiri emperyalistlerin hazırlamakta oldukları savaşın yağmacı amaçlarını açıklıyor, ve işçileri savaş tehlikesi ile savaşıma çağırıyordu. Emperyalist bir savaş çıkması halinde, sosyalist bir devrimin çabukçaltırılması için sosyalistlerin ekonomik ve politik bunalımlardan yararlanmalarını salık veriyordu.
Basle Kongresinde Kautsky ile Vandervelde ve II. Enternasyonalin öteki liderleri bildiriye oy verdilerse de, 1914'te savaş çıkar çıkmaz sözlerinde durmadılar ve kendi emperyalist hükümetlerinden yana çıktılar. -20.
[7] Stuttgart Enternasyonal Sosyalist Kongresi. - 18-24 Ağustos 1907'de toplandı. Bu kongrede RSDİP 37 delege ile temsil edildi. Lenin, Lunaçarski, Litvinov ve diğerleri bolşevikleri temsil ettiler. Komisyonlar halinde çalışan kongrede Lenin "Militarizm ve Uluslararası Anlaşmazlıklar" hakkındaki kararı hazırlayan komisyonun üyesiydi. Rosa Luxemburg ile birlikte Lenin, Bebel'in hazırladığı kararda büyük ve tarihi bir değişiklik yaptı ve kapitalizmi devirmek amacıyla yığınları ayaklandırmada savaşın yarattığı bunalımlardan sosyalistlerin yararlanmalarını öne sürdü. Kongre bu öneriyi değişik şekliyle kabul etti. -24.
[8] Ağustos Oylaması. - Alman Reichtag'ındaki sosyal-demokrat grup, 4 Ağustos 1914'te II. Wilhelm hükümetine savaş harcamaları yetkisi verilmesi için oy verdi ve emperyalist savaşı destekledi. Alman sosyal-demokrat liderler, işçi sınıfına ihanet ederek sosyal-şoven bir tutum benimsediler ve kendi emperyalist burjuvazilerini savundular. -25.
[9] Struvecilik. - Bu kitabın 49-50. sayfalarına bakınız. -25.
[10] Brentanoculuk. - Lenin'in sözleriyle, "kapitalizm okulunu tanıyan, ama devrimci sınıf savaşımı okulunu reddeden" reformcu bir burjuva teorisi. Bir Alman burjuva ekonomisti olan Lujo Brentano bir çeşit sözde "devlet sosyalizmini" öne sürüyor, reformlarla ve kapitalistler ile işçilerin çıkarlarının uzlaştırılması yoluyla kapitalist sistemde toplumsal eşitliğin sağlanabileceğini tanıtlamaya çalışıyordu. Marksist terminoloji kisvesi altında Brentano ve onun izleyicileri, işçi sınıfı hareketini burjuvazinin çıkarlarına bağımlı duruma getirmeye çalışıyordu. -25.
[11] Karl Marks ve Friedrich Engels, "Der Sozialismus in Deutschland", Werke, Berlin 1963, c. XXII, s. 251. -28.
[12] Novosti ("Haberler"). - Paris'te Ağustos 1914 ile Mayıs 1915 arasında yayınlanan devrimci-sosyalist parti gazetesi. -34.
[13] Proletarski Golos ("Proleterin Sesi"). - Şubat 1915 ile Aralık 1916 arasında gizli olarak basılan RSDİP St. Petersburg Komitesi organı. Dört sayı çıktı. İlk sayısında, Merkez Komitesinin, "Savaş ve Rus Sosyal-Demokrasisi" başlıklı bildirisi yayınlandı. -35.
[14] İsviçre'nin Lugano kentinde 27 Eylül 1914'te İtalyan ve İsviçreli sosyalistler arasında yapılan konferansa değiniliyor .-42.
[15] Kopenhag Konferansı. - İkinci Enternasyonali yeniden kurmak amacıyla 17-18 Ocak 1915'te İsveç, Norveç, Danimarka ve Hollanda gibi tarafsız ülkelerin düzenledikleri konferans. Konferans, tarafsız ülkelerin sosyalist partilerinin parlamento temsilcileri aracılığı ile düşman ülkelerin arasında arabuluculuk etmek ve savaşı sona erdirmek amacıyla hükümetlere başvurmak kararını aldı. -420.
[16] Uluslararası Sosyalist Kadınlar Konferansı. - 26-28 Mart 1915'te Bern'de savaşa karşı takınılacak tutumu görüşmek üzere toplandı. Konferans, uluslararası kadın hareketi lideri Clara Zetkin'in işbirliğiyle RSDİP Merkez Komitesine bağlı kadın kuruluşlarının girişimiyle yapılmıştı. İngiltere, Almanya, Fransa, Hollanda, İsviçre, İtalya, Rusya ve Polonya'yı temsilen 25 delegenin katıldığı konferansta Rus delegesi olarak N. K. Krupskaya ve İnessa Armand da bulunuyordu.
Konferans hakkında geniş bir rapor, 1 Haziran 1915 tarihli Sosyal-Demokrat gazetesinin eki olarak yayınlanmıştır .-42.
[17] Uluslararası Sosyalist Gençlik Konferansı. - 2-6 Nisan 1915'te Bern'de savaşa karşı izlenecek yolu görüşmek için toplanmıştır. Rusya, Norveç, Hollanda, İsviçre, Bulgaristan, Almanya, Polonya, İtalya, Danimarka, İsveç gençlik örgütlerinden temsilcilerin katıldığı konferansta, her yıl uluslararası gençlik gününün kutlanmasına karar verildi ve seçilen Uluslararası Gençlik Bürosunun, Jugend-Internationale adlı bir dergi yayınlaması öngörüldü. Bu dergiye Lenin ve Karl Liebknecht yazılar yazmıştır. -42.
[18] Bağımsız İşçi Partisi. - 1893'te James Keir Hardie ve Ramsay MacDonald gibi kimselerin öncülüğünde kuruldu. Burjuva partilerinden bağımsız olduğunu iddia ediyordu, ama Lenin'in deyişiyle "Sosyalizmden bağımsız, liberalizme bağımlıydı", 1914-18 Emperyalist Dünya Savaşı başlangıcında savaş aleyhinde bir bildiri yayınladıysa da, sonra, Şubat 1914'te Londra'da yapılan Sosyalist Antantı Konferansında, temsilcileri sosyal-şoven bir kararı desteklediler. Bu tarihten sonra da parti liderleri pasifist sözlere sığınarak sosyal-şoven bir tutumu benimsediler. 1919'da Üçüncü Enternasyonalin kurulmasıyla, parti liderleri tabandan gelen baskıya boyun eğerek sola kaymak zorunda kaldılar ve İkinci Enternasyonalden çekildiler. 1921'de parti, İki-buçuğuncu Enternasyonal denilen örgüte girdi ve bunun yıkılmasıyla yeniden İkinci Enternasyonale katıldı. -45.
[19] Tesniyaki. - 1903'te kurulan Bulgaristan Devrimci Sosyal-Demokrat İşçi Partisi. Kurucu Dimitri Blagoyev'i, lider olarak Georgi Dimitrov ve Vasil Kolarov izlediler. 1914-18'de Tesniyaki, emperyalist savaşa karşı çıktı; 1919'da Üçüncü Enternasyonale katıldı ve Bulgar Komünist Partisi adını aldı. -46.
[20] İngiliz Sosyalist Partisi, 1911'de kuruldu, marksist propaganda ve ajitasyon yapıyordu. Lenin bu partiyi, "oportünist değil, liberallerden gerçekten bağımsız" diye değerlendiriyordu. Üye sayısının azlığı ve yığınlardan kopmuş olması, partiye sekter bir nitelik veriyordu. 1914-18 Emperyalist Dünya Savaşı sırasında partide iki eğilim ortaya çıktı: birisi Henry Hyndman'm öncülük ettiği açık bir sosyal-şoven eğilim, diğeri Albert Inkpin'in öncülüğünde enternasyonalist eğilim. Hyndman ile arkadaşları azınlıkta kalarak partiden çekildiler. Bundan sonra enternasyonalciler partinin liderliğini ele almışlar ve 1920'de Büyük Britanya Komünist Partisini oluşturmuşlardır .-46.
[21] Tribünistler.- 1907'de De Tribune adlı bir gazete yayınlayan Hollanda Sosyal-Demokrat İşçi Partisinde sol bir grup. 1909'da tribünistler partiden atıldılar ve Hollanda Sosyal-Demokrat Partisini kurdular. Bu parti, tutarlı bir devrimci parti olmadığı halde, Hollanda'da sol-kanat işçi sınıfı hareketini temsil ediyordu. 1918'de aynı grup Hollanda Komünist Partisini kurdu. - 46.
[22] İskra ("Kıvılcım"). - 1900'de Lenin'in kurduğu bu gazete, Rusya çapında yayınlanan ilk marksist gizli gazete idi. RSDİP İkinci Kongresinden sonra, gazete, partinin merkez organı oldu. Lenin, İskra'dan sözederken 51. sayıya kadar olanları kastediyor; 52. sayıdan sonra gazete menşiviklerin eline geçti. 52. sayıdan sonraki İskra'dan Lenin, "yeni İskra" diye sözeder. -50.
[23] RSDİP 1912 Ocak Konferansı. - Prag'da 5-17 Ocak 1912'de yapılan RSDİP Altıncı Büyük Konferansıdır. Menşevikler, konferans kararı ile partiden atıldılar ve bolşevikler ile menşeviklerin aynı partinin bünyesi içinde bulundukları dönem sona erdi. Prag Konferansında yeni bir parti, Bolşevik Partisi doğmuş oldu. -52.
[24] Luç ("Işın"). - St. Petersburg'da Eylül 1912 ile Temmuz 1913 arasında yayınlanan legal menşevik tasfiyecilerin gazetesi. Lenin'in deyişi ile, gazete, "burjuvalar arasındaki zengin dostların parasıyla" yayınlanıyordu. -52.
[25] "Marksizm ve Tasfiyecilik. Bugünkü İşçi Sınıfı Hareketinin Temsil Sorunları Üzerine Makaleler. Kısım II". - 1914'te parti yayınevince yayınlanmıştır. Kitapta tasfiyecilere karşı makaleler vardır .-53.
[26] Leipziger Volkszeitung ("Leipzig Halk Gazetesi"). - Alman Sosyal-Demokrat Partisi sol kanadının yayın organı. 1894'ten 1933'e kadar günlük olarak yayınlandı. Yazıkurulunda uzun süre Franz Mehring ve Rosa Luxemburg da vardı. 1917-1922 arasında gazete "bağımsızların" ve 1922'den sonra, sağ kanadın yayın organı oldu. -53.
[27] An. - N. N. Jordania, Kafkas menşeviklerinin lideri. -56.
[28] International Korrespondenz. - Uluslararası politika ve işçi sınıfı hareketi sorunlarıyla yakından ilgilenen Alman sosyal-şovenlerinin haftalık gazetesi. 1914-1917 yılları arasında Berlin'de yayınlandı. -56.
[29] Sovremenni Mir ("Çağdaş Barış"). - St. Petersburg'da 1906-1918 arasında yayınlanan aylık, bilim, edebiyat ve siyaset dergisi. Dergide, G. V. Plehanov dahil, menşevikler de yazıyordu. 1914 yılı başında ve Plehanov grubu ile bir blok kurulduğu sıralarda, dergiye, bolşevikler de yazılar yazmışlardır. 1914-18 savaşı sırasında dergi sosyal-şovenlerin organı oldu. -57.