Marx-Engels | Lenin | Stalin | Home Page
Garbis Altinoglu ArticlesVİETNAMI UNUTMA!
14-16 Mayıs 2005
Garbis Altınoğlu,
Hindiçini halklarına ne acılar çektirdiğimizi ancak, kendimizin bunları yaşamasından, üstlerimizde binalar çöker ve tutuşurken kendi insanlarımızın New York, Washington, Chicago, Los Angeles ve başka yerlerdeki sığınaklarında korku içinde titremesinden, çevremizde cesetlerin uçuşmasından ve o gün ya da o gece bu olup bitenlerden sonra yıkıntıların arasından çıktığımızda sevdiklerimizin parçalanmış cesetlerini, evlerimizin, hastanelerimizin, kiliselerimizin, okullarımızın yerle bir olmuş olduğunu gördükten sonra, ancak o dayanılmaz deneyimi yaşadıktan sonra anlayabileceğiz.
Wilhelm Shirer, 1973
Vietnam ve Biz
30 Nisan 2005, geriye kalan ABD askerlerinin, diplomatlarının, istihbarat elemanlarının ve ABD işbirlikçilerinin Vietnamdan arkalarına bile bakmadan ve birbirlerini çiğneyerek kaçtığı o şanlı günün, 30 Nisan 1975in 30. yıldönümüydü. Dünya bugünü, ABDnin Saygon büyükelçiliğinin penceresinden alelacele helikopterlere binen ABD diplomatik ve diğer personelinin ve elçilik kapılarına yığılmış olan ve kendilerinin de alınması için yalvaran ve ağlayan uşakların görüntüleriyle anımsıyor. Amerikan teröristlerine uzun süre unutmadıkları bir ders veren ve şu ünlü Vietnam sendromunu yaratan Vietnam ulusal kurtuluş savaşının, türünün en görkemli ve en büyük özverilerle bezenmiş örneği olduğu tartışma götürmez.
Türkiye devrimci ve ilerici hareketi bakımından Vietnam halk savaşının -Filistin ulusal direnişiyle birlikte- özel bir önemi de var: 1960lı yılların ikinci yarısının ve 1970li yılların ilk yarısının devrimcileri, Vietnam -ve Filistin- halklarının direnişinden hayli etkilendiler ve bir ölçüde bu direnişlerle birlikte biçimlendiler. O dönemin devrimcileri için, Ho Amca ve Vo Nguyen Ciap gibi isimler, Güney Vietnam Ulusal Kurtuluş Cephesi ve 1968 Tet saldırısı büyük bir anlam taşıyor, sokaklar ve kitle eylemleri zaman zaman Ho Ho Ho Şi Min, iki-üç daha fazla Vietnam! sloganıyla çınlıyordu. Daha önce Vietnamda görev yapmış ve CIAin pasifikasyon uzmanı sıfatıyla sivil halka karşı girişilen katliamlara katılmış ABD elçisi Robert Kommerin Ocak 1969da ODTÜni ziyarete kalkışması üzerine, bunu protesto eden Sinan Cemgil ve arkadaşları bu katilin arabasını yakmış ve diğer öğrencilerin de desteğiyle onu ODTÜnden kovmuşlardı. Vietnam devrimcilerinin stratejik ve taktiksel yaklaşımları ve özellikle General Vo Nguyen Ciapın Halk Ordusu, Halk Savaşı adlı kitabı 1960ların ve 1970lerin Türk ve Kürt devrimcilerinin esin ve eğitim kaynaklarından biri olmuş, Vietnam halkının görkemli direnişi tüm dünya işçi sınıfı ve halklarının olduğu gibi Türkiye işçi sınıfı ve halklarının da özgüvenini yükseltmiş ve savaşma kararlılığını kamçılamıştı.
Devrimci köklerimize duymak zorunda olduğumuz sadakat ve Vietnam halkının eşsiz özveri ve kahramanlığına saygının yanısıra, ABD emperyalistlerinin Ortadoğu ve İslam halklarına karşı halihazırda yürüttüğü kudurganca saldırı da şimdi unutulmuş gözüken o günlerin devrimci anılarının ve deneyimlerinin akılda tutulmasını, yaşatılmasını ve gelecek kuşaklara aktarılmasını gerektiriyor. Demek oluyor ki, ABD emperyalistlerinin ve suçortaklarının, özellikle Irak ve Afganistanda yeni bir Vietnam batağına saplanmakta oldukları ve Leninin deyişiyle emperyalizmin ayakları çamurdan bir heykel olduğu gerçeğinin bir kez daha açığa çıkmakta olduğu bugünlerde ABD ve uşaklarının Vietnamda, Laosta ve Kamboçyada yedikleri ve asla unutmadıkları köteği anımsamamızın pratiksel bir değeri de var. Türkiye devrimci hareketinin üç ana damarının lider ve öndegelen kadrolarının biçimlenmesinde, hatta devrimcileşmesinde küçümsenmeyecek bir rol oynamış olan bu önemli olayı, yani Vietnam halk savaşının zaferinin 30. yıldönümünü, bazı istisnalar bir yana bırakılırsa genel bir sessizlikle karşılayan ilerici ve devrimci basınımızın bir bellek sorunu olduğunu söylemek, herhalde bir abartma ya da haksızlık sayılmamalıdır.
Vietnam Halkının Direniş Tarihine Kısa Bir Bakış
19. yüzyılın ikinci yarısından beri Fransanın sömürgesi olan Vietnam, İkinci Dünya Savaşında Japon militaristlerinin işgali altına girmişti. Bu koşullarda, başında Ho Şi Minin bulunduğu Hindiçini Komünist Partisi 1941de, kısaca Vietminh olarak anılan Viet Nam Doc Lap Dong Minh Hoi (=Vietnam Bağımsızlık Birliği) adlı örgütü kuracaktı. İkinci Dünya Savaşı sırasında Japon işgalcilerine ve onlarla elele çalışan eski Fransız sömürgeci devlet aygıtına karşı savaşan Vietminh ve Vietnam halkı, anti-faşist kampın yanında yer almış ve Japon işgalcilerini, esas olarak kendi gücüne dayanarak ülkesinden kovmuştu. Bütün yurtsever güçleri bağrında toplayan Vietminh, Japonyanın teslim olmasının ardından 2 Eylül 1945de Vietnam Demokratik Cumhuriyetinin (=VDC) kuruluşunu ilan etti. Buna rağmen Fransız emperyalistleri, Britanyanın yardımıyla, Güney Vietnamı yeniden sömürge boyunduruğu altına aldılar ve burada kukla bir yönetim kurdular. Komünist olarak tanınmalarına rağmen siyasal konumları yurtsever devrimciliğin ötesine geçmeyen Ho Şi Min bu dönemde inanılmaz bir saflıkla, umudunu ABDne bağladı. O, 1945 sonbaharıyla 1946 ilkbaharı arasında ABD Başkanı Harry Trumana, ABD Dışişleri Bakanı James Byrnese yazdığı bir dizi mektupta onlardan moral desteğin yanısıra, Vietnamda sürmekte olan açlığa karşı yiyecek yardımı istedi. Fakat bu mektupların esas hedefi ABDnin, Vietnamın Fransaya karşı bağımsızlık kavgasına ve diplomatik tanınma çabasına desteğini sağlamaktı. Ancak Ho Şi Min ve arkadaşları, 6 ve 9 Ağustos 1945te Hiroşima ve Nagazakiye atom bombaları atılması buyruğunu vermiş ve Fransanın Hindiçinideki sömürgeci egemenliğine yeniden kurmasına yardım etmeyi kararlaştırmış olan ABD başkanından ve ABD dışişleri bakanından, bir tek yanıt bile alamayacaklardı. VDC yönetiminin ABD ile iyi ilişkiler kurma çabasına öncelik vermesinin yarattığı kuşkular nedeniyle Sovyetler Birliği Hanoiyi ancak 1950de tanıyacaktı. ABD ise, Vietnam halkına karşı, bu ülkeyi yeniden sömürge boyunduruğu altına almaya girişen, ama artık soluğu tükenmekte olan Fransayı sekiz yıl boyunca bütün olanaklarıyla destekleyecekti. Ne var ki bu da Vietminhin, iliğine değin çürümüş ve Haziran 1940da ülkelerini ancak 40 gün süren bir savaştan sonra Alman ordusuna teslim etmiş olan Fransız emperyalistlerini 1954te Dien Bien Fuda ağır bir yenilgiye uğratmasını ve ülkenin dörtte üçünün denetimini eline geçirmesini önlemeye yetmeyecekti.
Kapitalist-emperyalist sistemin muhafızlığını faşist bloktan devralmış bulunan ABD, Kore savaşının (1950-53) daha yeni sona erdiği o günlerde, dünyanın her yerindeki bütün demokratik ve anti-emperyalist hareketleri komünist olarak niteliyor ve düşman kabul ediyordu. (Tıpkı şimdi bütün bu tür hareketleri terörist olarak nitelemesi gibi.) Ama ABD saldırganlarının komünizmin Güneydoğu Asyada yayılmasını önlemeye ilişkin gevezeliklerinin altında başka hesaplar da yatıyordu. 1963 başlarında, Başkan Kennedynin Dışişleri Bakan Yardımcısı U. Alexis Johnson Detroitte yaptığı bir konuşmada şunları söyleyecekti:
Güneydoğu Asyayı, yüzyıllardır onu her taraftan kuşatan büyük devletler için bu kadar çekici kılan nedir? Bu bölge neden isteklerin hedefi olmakta ve neden önem taşımaktadır? Birincisi, bereketli bir iklime, verimli topraklara, zengin doğal kaynaklara ve çoğu yerlerde nisbeten az nüfusa sahip olan bu bölge genişlemek için alan sunmaktadır. Güneydoğu Asya ülkeleri, pirinç, kauçuk, tek ağacı, mısır, kalay, baharat, petrol ve daha çok sayıda ürün bakımından zengin ve ihraç edilebilir ürün fazlası sunmaktadır. (Aktaran Howard Zinn, A Peoples History of the United States, 1980, s. 465-66)
1954e gelindiğinde Fransanın askeri harcamalarının yüzde 80inden fazlasını karşılar hale gelmiş olan ABD, komünist olarak gördüğü Vietminhe karşı bir ara nükleer silahların da kullanılacağı bir askeri sefer düzenlemeyi dahi tasarlamıştı. Siyasal koşulların buna uygun olmadığı görülünce Hür Dünyanın lideri ABD, Mayıs-Haziran 1954de kendisinin yanısıra VDC, Britanya, Fransa, SSCB ve Çin Halk Cumhuriyetinin yeraldığı Cenevre Görüşmelerine katıldı; fakat burada varılan anlaşmayı imzalamadı. Bu görüşmelerde ateşkese gidilmesi, Kuzey ve Güney Vietnam arasında geçici bir ateşkes sınırı çizilmesi ve Temmuz 1956da Polonya, Hindistan ve Kanadadan oluşan bir Uluslararası Kontrol Komisyonunun gözetimi altında ülke çapında seçimlerin yapılması kararlaştırıldı. Ancak, Cenevre Görüşmelerinden sadece bir ay sonra, Manilada toplanan bir konferansta içinde Britanya, Fransa, Avustralya, Yeni Zelanda, Pakistan, Tayland ve Filipinlerin de yer aldığı SEATOyu (=Güneydoğu Asya Savunma Anlaşması) kuran ABD emperyalistleri Vietnamda, yurtsever devrimci güçlerin kazanacağı kesin olan bir seçimin yapılmasına izin vermeyeceklerdi. ABD Dışişleri Bakanı John Foster Dulles, SEATOnun birincil amacının, başkanımıza Hindiçiniye müdahale etmek için meşru yetki sağlamak (Victor Bator, Vietnam: A Diplomatic Tragedy, New York, 1965, s. 220) olduğunu söylüyordu. 1955te Güneydeki kukla yönetimin başına geçen -ve 1 Kasım 1963de ABDnin de desteklediği bir askeri darbeyle görevden alınacak ve öldürülecek olan- Ngo Dinh Diem ve kliği, ülkeye dolmaya başlayan Amerikan danışmanlarının da desteği ve yönlendirmesiyle seçimlerin yapılmasını reddetti; geçici ateşkes sınırını kalıcı bir devlet sınırı haline getirmeye, ABDnin yardımıyla bir kukla ordu oluşturmaya ve bütün muhalefete ve özellikle eski Vietminh kadrolarına karşı beyaz terör uygulamaya başladı. Buna karşılık 1959dan itibaren eski Vietminh kadrolarının gerilla eylemlerine başlamaları, 1960 yılının sonlarında Güney Vietnam Ulusal Kurtuluş Cephesini (=UKC) kurmaları ve kukla faşist rejime karşı genel direnişe geçmeleriyle sonuçlanacaktı.
Hızla güçlenen direnişi ve kitlelerin ona verdiği desteği kırabilmek için ABD emperyalistleri ve onların kuklaları bir dizi yönteme başvurdular. Bunlar arasında en önemlilerinden biri, yüzlerce yıldır oturdukları topraklarından ve evlerinden koparılan köylülerin, kendilerinin zorunlu çalışmasıyla inşasına başlanan stratejik köylere tıkıştırılmasıydı. ABD yetkililerinin de konsantrasyon kamplarına (The New York Times, 3 Aralık 1969) benzediğini itiraf ettikleri ve denizi kurutmak, yani gerillaların kitlelerle bağlarını koparmak için kurulan bu köylerde yaşayanların sayısı 1963 yılında 8 milyonu bulmuştu. Ancak, ne ABD emperyalistlerinin ve kukla ordunun sınırsız beyaz terörü, ne Ngo Dinh Diem kliğinin manevraları ve stratejik köyleri ve ne de Kuzey Vietnamın 1964ten itibaren ABD savaş uçakları tarafından acımasız bir tarzda bombalanması ulusal direnişi durdurmaya yetecekti. Daha 1961de Ulusal Kurtuluş Cephesi, Güney Vietnam kırsalının yüzde 80ini denetimi altına almıştı. Vietnamda savaşan askerlerinin sayısını sürekli olarak arttırmak zorunda kalan ABD emperyalistleri, bu yoksul, ama yiğit ve onurlu halkın direnişine tarihte ender görülen bir beyaz terörle ve sivilleri hedef alan kıyımlarla karşılık verdiler. (Buna aşağıda kısmen değineceğim.) ABD askerlerinin sayısı John Kennedynin döneminde, yani 1963de 23,000 iken bu rakam Lyndon Johnson döneminde (1966) 184,000e ve Richard Nixon döneminde (1969) tepe noktasına ulaşacak ve 542,000e çıkacaktı. Ama, bütün bunlar, direnişin giderek büyümesini, kök salmasını ve Amerikan teröristlerine giderek daha ağır darbeler indirmesini önleyemeyecekti. Oysa, daha ABDnin Vietnama geniş-ölçekli müdahalesinin öngününde Fransa Başkanı Charles de Gaulle, ABD Başkanı John Kennedyyi şöyle uyarmıştı:
Siz Amerikalılar dün, bizim Hindiçinideki yerimizi almak istediniz; siz bizim sona erdirdiğimiz savaşın alevlerini yeniden tutuşturmak için bizim koltuğumuza oturmak istiyorsunuz. Ben, sizin adım adım dipsiz bir askeri ve siyasal bataklığa gömüleceğiniz öngörüsünde bulunuyorum. (Aktaran Michael Maclear, Vietnam: The Ten Thousand Day War, Londra, 1981, s. 59) Gerçekten de gelişmeler de Gaulleün uyarısını tümüyle doğrulayacaktı.
1969a gelindiğinde Amerikan teröristleri, Vietnam halkının direnme gücünü ve iradesini kıramayacaklarını anlamışlardı artık. Buna ve gerek ABDnde ve özellikle ABD ordusu içinde ve gerekse dünyada ABD saldırganlığına karşı gelişen muhalefete bağlı olarak Lyndon Johnson yönetimi daha Mayıs 1968de VDC ve UKC temsilcileriyle ateşkes görüşmelerine başlamak zorunda kaldı. 1968de Vietnamda onurlu bir barış sloganıyla devlet başkanlığı seçimlerini kazanan Richard Nixon döneminde ateşkes görüşmeleri sürerken, Mayıs 1969dan itibaren ABD askerleri de kademeli olarak Vietnamdan çekilmeye başladılar. Ancak yenilgiyi bir türlü kabul edemeyen ABD emperyalistleri, bu görüşmeleri zamana yayacak, sık sık sabote edecek ve bu arada özellikle Kuzey Vietnam kentlerinin bombardımanını yoğunlaştıracaklardı. Öte yandan onlar savaşı, zaten 1960ların ortalarından bu yana, Vietminh gerillalarının bu ülkelerde üslendiklerini ileri sürerek korsanca bombalamakta oldukları Kamboçyaya ve Laosa yayacak ve Mart 1970de tezgahladıkları bir darbeyle Kamboçyada Lon Nol kliğini iktidara getireceklerdi. (1) Bu arada, Vietnamdan çekip gitmekten başka bir yolları kalmadığını gören ABD komutanlığı ise savaşın Vietnamlılaştırılması sloganı adı altında, kendi kuvvetlerini parça parça çekmeye ve ve savaşın yükünü kukla Güney Vietnam ordusunun omuzlarına aktarmaya başlamıştı bile. 23 Ocak 1973e gelindiğinde ise yıllardır devam eden görüşmelerin ardından Vietnam İşçi Partisi Politbüro üyesi Le Duc Tho ile ABD Dışişleri Bakanı Henry Kissinger arasında Pariste yapılan iki taraf arasında bir ateşkes anlaşması imzalanacaktı. (2)
ABDnin kara kuvvetlerinin hemen hemen tümünü Vietnamdan çekmiş olduğu, ama işbirlikçilerine yoğun hava bombardımanlarıyla desteğini sürdürdüğü 1975 başında bile kukla Güney Vietnam ordusu kağıt üzerinde düşmanlarından daha üstün gözüküyordu. Bu tarihte kukla ordunun, Vietnam Halk Ordusu ve UKC gerillalarının elinde bulunandan üç kat daha fazla topu, iki kat daha fazla tankı ve diğer zırhlı aracı ve 1,400 uçağı vardı. Kukla ordu, hemen hemen hiçbir hava gücü bulunmayan devrimci güçlere asker sayısı bakımından da üstün gözüküyordu : 700,000 e karşı 320,000. Ama tümüyle çürümüş, herşeyini ABDnden alan ve arkasında ABD desteği olmadan hiçbir şey yapamayacak halde olan kukla ordu, Vietnam Halk Ordusunun ve UKC gerillalarının saldırısı karşısında birkaç ayda silah ve donanımının çoğunu bırakarak kaçacak ya da teslim olacaktı. Efendisinin adamakıllı bir kötek yediği yerde uşağının ne hükmü olabilirdi ki !
Vietnamda Amerikan Vahşeti
Saldırgan ABD emperyalistleri ile toprağını ve onurunu korumak için savaşan Vietnam halkı arasında çok büyük bir güç dengesizliği vardı. Nüfusu 250 milyona yaklaşan ABD dünyanın en büyük ekonomik gücüydü. Dolayısıyla, dünyanın en ileri askeri teknolojisiyle de donanmış olan ABDnin ordusu, toplam nüfusu 40 milyonu biraz aşan ve yüzyıla yaklaşan bir sömürgeci geçmişin boyunduruğundan henüz kurtulmuş geri bir köylü ülkesinin ordusu ve gerillalarıyla karşı karşıyaydı. Nükleer silahlar dışında ellerindeki tüm silahları cömert bir biçimde kullanmakla yetinmeyen ve uluslararası hukukun yasakladığı napalm, Agent Orange, misket bombası gibi silahlara da başvuran Amerikan teröristlerinin, Vietnam halkına karşı kullandıkları bombaların miktarı İkinci Dünya Savaşı boyunca tüm cephelerde kullandıkları bombaların miktarından daha fazlaydı. Vietnam, özellikle Kuzey Vietnam, dünya savaş tarihinin şimdiye kadar gördüğü en yoğun bombardımanlara hedef oldu. Örneğin 18 Aralık-29 Aralık 1972de, yani iki taraf arasında ateşkes görüşmelerinin sürmekte olduğu sırada ABD savaş uçakları Hanoi ve Hayfongu 11 gün süreyle çok yoğun bir biçimde bombaladılar ve bu iki kente 100,000 dolayında bomba attılar. Daha sonra Vietnamın ilk BM elçisi olacak olan Ha Van Lau, bu bombaların, Hiroşimaya atılan atom bombasının beş katına eşit olduğunu söyleyecekti. Uluslararası alanda da büyük tepkilere yol açan, hatta BM Genel Kurulunun da kınadığı bu bombardımanda askeri kayıplarını hemen hemen her zaman olduğundan az gösteren- ABD, 26 adet B-52 uçağının düşürüldüğünü, 23 pilotun öldüğünü ve 33 pilotun da tutsak edildiğini kabul etti. Ha Van Launun anlatımıyla günün 24 saati boyunca hava savunma sistemlerinin başında bulunan Vietnamlı savaşçılar tarafından düşürülen dev B-52 uçaklarının tutsak pilotlarından biri yabancı basının önüne çıkartıldığında, bombaladıkları alanda hiçbir askeri hedefin olmadığını, yani sivil nüfusu ve yerleşim yerlerini bombaladığını görünce şoke olduğunu söyleyecekti.
ABD haydutlarının barbarca saldırı ve bombardımanlarında ölen kurbanlarının sayısı konusunda net rakamlar bulunmuyor. Ancak, 1963-1975 yılları arasında Vietnam, Laos ve Kamboçyada 2 milyona yakın insanın yaşamını yitirdiği, milyonlarca insanın yaralandığı ve sakat kaldığı, milyonlarca insanın tutuklandığı, işkence gördüğü ve cezaevlerine, stratejik köy adı verilen konsantrasyon kamplarına tıkıldığı, 14 milyon insanın evlerini yitirdiği ve mülteci konumuna düştüğü, yüzbinlerce kadının ırzına geçildiği, onlarca kentin, yüzlerce kasaba ve binlerce köyün büyük ölçüde tahrip edildiği ya da haritadan silindiği, bu ülkelerin ekonomik altyapılarının, doğal çevrelerinin ve tarihsel-kültürel zenginliklerinin çok ağır zararlar gördüğü biliniyor. Bu bağlamda, resmen yargılanmış olmasalar da, ilerici dünya kamuoyu katında mahkum edilmiş ve lanetlenmiş bulunan ABD emperyalistlerinin Hindiçini halklarına karşı işledikleri savaş suçları, İkinci Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyasının Sovyetler Birliği ve Avrupa halklarına ve Japon militaristlerinin Çin ve diğer Doğu/ Güneydoğu Asya halklarına karşı işledikleri savaş suçlarından hiç de aşağı değildi.
1963-1975 yılları arasında Vietnam, Laos ve Kamboçya halklarına karşı sürdürdükleri saldırıda ABD saldırganlarının, 8 milyon ton bomba, 400,000 ton napalm ve ormanları yapraksızlaştırmak, ürünleri, tarlaları, bahçeleri ve bitki örtüsünü yoketmek için 18 milyon galon (yaklaşık 70,000 metreküp) Agent Orange ve diğer zehirli kimyasal maddeler kullandıkları tahmin ediliyor. Adeta sınırsız ABD bombardımanı, başta Vietnam gelmek üzere bu ülkelerin altyapılarını çok büyük ölçüde tahrip ederken, toprak ve su kaynaklarını da kirletti. 1985te, Vietnamın topraklarının üçte birinin hala tarımsal amaçlar için kullanılamayacak ölçüde zehirli olduğu tahmin ediliyordu. ABD Hava Kuvvetlerinin gerillaların saklandığı ormanları yapraklarından arındırmak için kullandığı zehirli kimyasal maddeler aynı zamanda yüzbinlerce sakat doğuma ve kanser vakasına yol açtı ve halihazırda da açmaya devam ediyor. ABD tekelci burjuvazisinin yayım organlarından Wall Street Journalda 1997de yayımlanan bir haberde ABDnin kullandığı zehirli kimyasal maddeler nedeniyle en az 500,000 çocuğun sakat olarak dünyaya gelmiş olduğu bildiriliyordu. Dahası, Amerikan teröristlerinin geride bıraktığı mayınlar, misket bombaları ve diğer patlayıcı maddeler, 1975ten bu yana onbinlerce insanın ölümüne, yüzbinlercesinin yaralanmasına/ sakatlanmasına yol açmış bulunuyor.
ABD komutanlığı Güney Vietnamın pek çok bölgesini serbest ateş bölgesi ilan etmişti; yani özgür bir biçimde bombardıman edilen bu bölgelerde oturan herkes düşman kabul ediliyor ve ara ve yoket misyonlarında yer alan askerler bu bölgelerde yaşayan eli silah tutacak yaşta herkesi özgür bir biçimde öldürülebiliyor, geriye kalan yaşlı, kadın ve çocukları stratejik köylere sürebiliyorlardı. Bir zamanlar Vietnamda savaşmış, daha sonra Savaşa Karşı Vietnam Gazileri adlı kuruluşun başına geçmiş olan ve 2004 yılı seçimlerinde George W. Busha karşı Demokrat Parti tarafından başkan adayı gösterilmiş ve seçim kampanyası sırasında George W. Bushu Iraka yeteri kadar ABD askeri göndermediği için eleştirmekle ünlenmiş olan John Kerry, 23 Nisan 1971de ABD Senatosu Dış İlişkiler Komitesi önünde yaptığı tanıklıkta ABD ordusunun vahşetini şu sözlerle anlatıyordu:
Bütün savaş gazileri adına konuşmak ve aylarca önce Detroitte yaptığımız bir soruşturmada, ordudan onuruyla ayrılmış ve birçoğu en yüksek nişanlarla ödüllendirilmiş 150den fazla savaş gazisinin Güneydoğu Asyada işlenen savaş suçlarına tanıklık ettiğini söylemek istiyorum. Bunlar tekil olaylar değil, komuta kademesinin her düzeyindeki subayların bilgisi dahilinde her gün işlenen suçlardı...
Bu savaş gazileri, savaşın olağan yıkımına ve bu ülkenin özellikle ABD tarafından son derece ağır bir biçimde bombardıman edilmesi nedeniyle yıkımına ek olarak, zaman zaman kendilerinin de kadınların ırzına geçtiklerini, insanların kulaklarını ve kafalarını kestiklerini, seyyar telefonların kablolarını erkeklerin cinsel organlarına bağlayıp akım verdiklerini, insanların kol ve bacaklarını kopardıklarını, vücutlarını patlayıcılarla havaya uçurduklarını, keyfi olarak sivillere ateş açtıklarını, Cengiz Hanı anımsatacak tarzda köyleri yerle bir ettiklerini, eğlenmek için sığırları ve köpekleri vurduklarını, yiyecek stoklarını zehirlediklerini ve Güney Vietnamın kırsal bölgelerini yıkıntıya çevirdiklerini anlattılar.
1967de İngiliz filozof, matematikçi ve pasifisti Bertrand Russellin inisiyatifiyle Vietnam Savaş Suçları Mahkemesi oluşturuldu. İçlerinde, 1962-69 yılları arasında Türkiye İşçi Partisinin başkanlığını yapmış olan Mehmet Ali Aybarın yanısıra Wolfgang Abendroth, Jean Paul Sartre Gunther Anders, Simone de Beauvoir, James Baldwin, Lazaro Cardenas, Gunther Anders, Lawrence Daly, Stokely Carmichael, Lelio Basso, Melba Hernandez, Gisele Halimi, Haika Grossman, Kinju Morikawa, Mahmut Ali Kasuri, Peter Weiss gibi 18 ülkeden tanınmış savaş-karşıtı aydınların da yer aldığı mahkeme oturumlarını İsveç ve Danimarkada yaptı. Savaşan bütün tarafları mahkemeye gelmeye ve görüşlerini açıklamaya çağıran mahkeme 30 kadar tanığı dinledi ve kendisine sunulan tüm belgeleri inceledi. ABD ve kukla Güney Vietnam hükümetinin katılmadığı ve ABD medyasının da görmezden geldiği ve Russell Mahkemesi olarak da bilinen Vietnam Savaş Suçları Mahkemesi yaptığı oturumlar sonunda, ABD hükümeti ve silahlı kuvvetlerinin,
a) Uluslararası hukuka aykırı olarak Vietnama karşı saldırgan eylemlerde bulunduğu,
b) Sivil nüfusu, konutları, köyleri, barajları, bentleri, sağlık tesislerini, cüzzamlı kolonilerini, okulları, kiliseleri, pagodaları, tarihsel ve kültürel anıtları ve diğer sivil hedefleri kasıtlı ve sistemli bir biçimde ve büyük çapta bombardımana tabi tuttuğu,
c) Kamboçyanın egemenliği, tarafsızlığı ve toprak bütünlüğünü pek çok kez çiğnediği ve Kamboçyanın bazı kentleri ve köylerinde yaşayan sivillere karşı saldırı suçu işlediği,
d) Uluslararası hukuka aykırı olarak Laos halkına karşı saldırı suçu işlediği,
e) Savaş hukukunun yasakladığı silahları kullandığı ya da bu silahları denediği,
f) Yakaladığı savaş tutsaklarına savaş hukukuna aykırı bir biçimde davrandığı,
g) Sivil halka uluslararası hukukun yasakladığı tarzda davrandığı,
h) Vietnam halkına karşı jenosid suçu işlediği ve
i) Avustralya, Yeni Zelanda, Filipinler, Tayland, Japonya ve Güney Kore hükümetlerinin, uluslararası hukuka aykırı olarak ABDnin Vietnama saldırısına suçortaklığı yaptığı kararına vardı.
My Lai (Milai) Katliamı
Amerikan teröristleri 16 Mart 1968de, bir dizi benzeri arasında rastlantı sonucu açığa çıkarılabilmiş ve kamuoyuna mal edilebilmiş bir katliamı, 500den fazla kadın, çocuk ve yaşlı insanın can verdiği kabul edilen My Lai katliamını gerçekleştirdiler. (3) Operasyon, daha üstten buyruk aldığı anlaşılan Yüzbaşı Ernest Medinanın, ABD 11. Hafif Piyade Tugayına bağlı Charlie Bölüğüne, Vietnamın Quang Ngai eyaletinde bulunan Son My köyüne bağlı My Lai mezrasına saldırma buyruğu vermesiyle başlayacaktı. Yüzbaşı Medina kendi karargahını köyün yakınındaki bir mezarlığa kurmuştu. Daha üst düzey subaylar ise operasyonu My Lainin 300-600 metre yukarısında dolaşan helikopterlerinden izliyorlardı. Teğmen William Calleynin komutası altındaki 150 asker, tek bir savaşçının bile bulunmadığı, hiçbir direnişin sözkonusu olmadığı My Lai mezrasına saldırılarına, kulübelere el bombaları atıp makinalı tüfeklerle ateşi açarak başladılar. Daha sonra onlar, evlerden dışarıya kaçmaya çalışan kadınları ve çocukları otomatik silahlarla taradılar. Ellerini kaldırarak teslim olan köylüleri hendeklere dolduran askerler onları da üzerlerine makinalı tüfeklerle ateş açarak öldürdüler. Sağ kalan ve mezranın dışına çıkmayı başaranlar, orada pusuda bekleyen başka askerler tarafından vurularak öldürüleceklerdi. Emekli Yarbay George Walton The Tarnished Shield adlı kitabında şunları yazacaktı:
Çok sayıda yaşlı adam süngülenerek öldürüldü; onlardan biri bir kuyuya atıldıktan sonra üzerine bir el bombası bırakıldı. Yerel bir tapınakta dua etmekte olan kadınlar ve çocuklar arkalarından kafalarına tüfekle ateş edilerek öldürüldüler. Arasıra askerlerden bazıları, çoğu çocuk yaşta kızları çekip bir hendeğe götürüyor ve onların ırzlarına geçiyorlardı. Bir ABD askerinin, az önce ırzına geçtiği 5 ya da 6 yaşındaki bir kız çocuğunun yatmakta olduğu kulübeye el bombası attığı söyleniyordu. Gençler ve yaşlılar ayrım gözetmeksizin katlediliyorlardı. Daha yeni yürümeye başlamış çocuklar yakın mesafeden vurularak öldürülüyorlardı.
Ölülerin bazılarının bağırsakları deşilirken, bazılarının da göğüslerine bıçaklarla C Bölüğü sözcükleri kazıldı. ABD askerlerinden birisi daha sonra şunları anlatacaktı:
Öldürmek için insanları aramanıza gerek yoktu; onlar oracıkta duruyorlardı. Onların gırtlaklarını, ellerini, dillerini kestim, kafa derilerini yüzdüm. Bütün bunları yaptım işte. Bir çok asker bunları yapıyordu ve ben de onların yaptığını yaptım. (David Wallechinskys Twentieth Century, New York, 1995, s. 261)
Kıyım sırasında kadınlar sistemli bir biçimde ırzlarına geçildikten sonra vurularak öldürülüyorlardı. Bir asker silahının namlusunu bir kadının cinsel organının içine soktuktan sonra tetiği çekecekti. Bir başka asker bir grup kadına, ırzlarına geçmeleri için soyunmaları buyruğunu vermiş, kadınlardan bazıları bunu reddedince o da hepsini vurarak öldürmüştü.
Katliam, olay yerine daha sonra gelen bir gözlem helikopterinde bulunan ve Teğmen Calleyin birliğini ateş açmakla tehdit eden Hugh C. Thompson adlı bir subayın müdahalesi sonucu durduruldu. Ama, bu fazlasıyla geç müdahale sadece 16 çocuğun yaşamını kurtarmaya yetmişti.
Yetkililerin üstünü örtmeye çalışmalarına rağmen, bir Amerikan askerinin katledilen köylülerin resimlerini çekmesi ve bu resimleri elde eden ve ortalıkta dolaşan söylentileri soruşturan bir gazetecinin, aralarında Başkan Nixonın ve 16 Kongre üyesinin de bulunduğu 30 öndegelen kişiye bir mektup göndermesi ve aylarca uğraşması sayesinde sonunda resmi bir soruşturma açılabildi. Soruşturmanın ortaya çıkardığı resmi rakamlara göre My Lai katliamında 200 kişi öldürülmüştü; ancak Amerikan uluslararası hukuk uzmanı Richard Falk kurbanların sayısını 500 olarak tahmin ediyor, Amerikalı askeri yazar George Walton ise My Laide 700 kişinin öldürüldüğünü ileri sürüyordu. Resmi soruşturma sonucunda 25 ABD askeri personeli savaş suçu işlemek ve işlenen suçu örtbas etmekle suçlandı. Ancak bu 25 kişiden sadece biri, yani operasyonu doğrudan yöneten Teğmen William Calley askeri mahkemeye çıkarıldı ve ömürboyu hapis cezasına çarptırıldı. Sadece üç gün askeri cezaevinde kalan Calleyin cezası da daha sonra 3.5 yıl ev hapsine çevrildi. Ardından, Ekim 1969da Savaş yitiren ilk Amerikan başkanı olmayacağını söylemesiyle ünlenen savaş suçlusu Başkan Nixon Calleyi bağışladı. My Lai katilleri ve onların şefleri için en ağır yargıyı ise operasyona katılan askerlerden David Paul Meadlonun annesi verecekti:
Ben onlara iyi bir genç teslim ettim; onlarsa onu bir katile dönüştürdüler. (Aktaran Michael Maclear, Vietnam: The Ten Thousand Day War, Londra, 1981, s. 276)
ABD Askerlerinin Emperyalist Savaşa Direnişi
Vietnam halk savaşı, aynı zamanda ABD ordusunda çok sayıda firar, savaş-karşıtı propaganda, buyruklara karşı çıkma, sabotaj, kendi subaylarını öldürme ve hatta Vietnam halkının ve halk ordusunun safına geçme olaylarına tanık oldu. Burada bu konuya ilişkin sayısız olaydan sadece bir kaç örnek vereceğim. (Sunulan bilgiler, H. Bruce Franklinin Vietnam and Other American Fantasies adlı kitabından alınmıştır.)
* 14 Nisan 1967de Dau Tiengdeki ABD üssünde Dördüncü Piyade Tümeninin Üçüncü Tugayına bağlı birlikler bir ara ve yoket devriye görevine çıkmayı reddetiler. Komutanın isyancılara ateş açılması buyruğu vermesi üzerine isyancılar da karşı ateş açtılar. Düzinelerce kişinin öldüğü, üç helikopterin tahrip olduğu bu olayda askeri üs de üç günlüğüne tümden kapatıldı. (Le Monde, 27 Nisan 1967)
* İsveç, Almanya, Kanada, Japonya ve Sovyetler Birliğinde bulunan firari askerler RITA (Resistance Inside the Army= Ordu İçinde Direniş) adlı yeraltı örgütlenmesini oluşturdular. RITAya bağlı görev başındaki 1,000 dolayında asker Londrada savaş karşıtı bir gösteri de düzenlediler. (San Francisco Chronicle, 1 Haziran 1971) Vietnam halkına karşı savaşa girmeyi reddetme ve isyan eylemleri Vietnam Halk Ordusunun ve UKC gerillalarının 1968deki Tet saldırısından sonra daha da yayılacaktı.
* ABDnin daha önceki savaşlarından farklı olarak Vietnam savaşında adını, subayları ya da assubayları, üzerlerine parça etkili elbombası atarak öldürmekten alan fragging eylemleri ortaya çıktı. Daha sonra bu deyim, hangi yolla olursa olsun subayları ve assubayları öldürme eylemleri için kullanılır oldu. ABD askerleri, özellikle nefret duyulan subayların öldürülmesi için onların başlarına ödül bile koyuyorlardı. 1972nin ortalarında Pentagon 551 fragging olayı yaşandığını resmen kabul edecekti. Ancak bu rakam, çarpışmalar sırasında askerlerin ateşli silahlarla öldürdüğü subayları kapsamıyordu.
* İsyan etme noktasına yaklaşan direniş o denli yayıldı ve yoğunlaştı ki, 1971in sonuna gelindiğinde ABD komutanlarının elinde çarpışmalara gönderebilecekleri güvenilir herhangi bir kara birliği kalmamıştı. Alternatif, devasa hava bombardımanıyla Vietnamı Taş Devrine Geri Götürmekti. (4) Bu stratejinin esas dayanağı, Yedinci Filonun Tonkin Körfezinde yığılmış olan uçak gemileriydi. Ancak, uçak gemilerinde görevli denizcilerin kitlesel protesto eylemleri ve sabotajları bu stratejiyi de işlemez hale getirecekti. Bir önceki yıl (yani 1970de) Richard B. Anderson destroyerinin yola çıkması, mürettebatın bir makinayı bilerek bozması nedeniyle sekiz hafta gecikmişti. 1971in sonuna gelindiğinde denizciler SOS hareketini (Stop Our Ships/ Support Our Sailors=Gemilerimizi Durdurun/ Denizcilerimizi Destekleyin) oluşturmuşlardı.
* Ekim-Kasım 1972de uçak gemisi USS Constellationda patlak veren sabotaj ve isyan olayları gemiyi San Diego limanına geri dönmek zorunda bıraktı. Daha sonra, 130 denizci iki ay boyunca gemiye dönmeyi reddetmek ve sahilde militan gösteriler yapmak suretiyle geminin hareketini engellediler. ABD medyası olayı, esas olarak zenci askerlerin bir eylemi olarak sunmaya çalıştıysa da San Francisco Chronicleda yayımlanan resimler, eyleme katılanların çoğunun kollarını havaya kaldırmış ve yumruklarını sıkmış beyaz denizcileri olduğunu gösteriyordu. ABD donanmasının tarihindeki ilk kitlesel ayaklanma olarak bilinen bu direniş, geminin Aralık 1972 sonlarına kadar yola çıkmasını engelleyecekti.
* 10 Kasım 1972ye gelindiğinde, beş dev uçak gemisi, mürettebatın -gemilerde bastıkları gazeteler de içinde olmak üzere- yürüttüğü savaş-karşıtı çalışmaları nedeniyle Tonkin Körfezindeki görevlerine son vermek ve San Diego limanında demir atmak zorunda kalmışlardı. 1972 Haziranında mürettebatın çıkardığı yangın ve yaptığı sabotaj nedeniyle Vietnama gidişi ertelenen USS Ranger adlı uçak gemisi Aralık ayında yola çıkıp Tonkin Körfezine vardığında, bir kez daha kasıtlı olarak çıkarılan büyük bir yangın sonucu iş göremez hale getirildi. ABD Deniz Kuvvetleri bunun Yedinci Filonun, 1 Ekimden ba yana karşılaştığı altıncı büyük felaket olduğunu kabul etti.
* 18 Aralık 1972de Nixon kliği Hanoi, Hayfong limanı ve Kuzey Vietnamın diğer bazı bölgelerinin 12 gün süreyle yoğun bir biçimde bombalanmasını buyurmuştu. Bu bombardımana en ciddi muhalefet Okinawada konuşlu çok gizli 6990. Hava Kuvvetleri Güvenlik Servisindeki askeri personelden geldi. Onların görevi, çok etkili olan Vietnam hava savunma sisteminin haberleşmesini izlemek ve B-52 bombardıman uçaklarını uyarmaktı. Bu birim görevini yapmayı durdurdu. Bu görev durdurma sırasında Vietnamlı savaşçıların her B-52 düşürüşünde sevinç çığlıkları yükseliyordu. Havacıların bir bölümü askeri mahkemeye sevkedildi. Pentagon bu dönemde 15 B-52 bombardıman uçağının düşürüldüğünü kabul ettiyse de Hanoinin verdiği 34 rakamı daha güvenilir bulunuyor.
Öte yandan, savaşa karşı çıkan askerler savaşı protesto etmek için ABD içinde de pek çok eylem gerçekleştirdiler. Savaşa gitmeyi reddeden yüzlerce askerin cezaevlerine atılmış ya da kiliselere sığınmış olduğu ABDnin bir çok yerinde savaşa karşı çıkan askerlerin ve diğer savaş karşıtlarının biraraya geldiği ve tartıştığı GI kahvehaneleri açıldı. 1971 mali yılı içinde 98,324 askeri personel görevden firar etti, ki bu rakam aktif görevde olan her 1,000 kişiden 142sine denk düşüyordu. (San Francisco Chronicle, 17 Ocak 1972) 1974e gelindiğinde ABD Savaş Bakanlığı, 1 Temmuz 1966 ile 31 Aralık 1973 tarihleri arasında 503,926 firar olayı yaşandığını kabul edecekti. 1970 yılına gelindiğinde ABDndeki üslerde 50den fazla savaş-karşıtı gazete yayımlanıyordu. Bunlar arasında About Face (Los Angeles), Fed Up! (Tacoma, Washington), Short Times (Fort Jackson), Vietnam GI (Chicago), Bragg Briefs (North Carolina), Last Harass (Fort Gordon, Georgia), Helping Hand (Mountain Home Hava Üssü, Idaho) sayılabilir.
ABD tekelci kapitalistlerinin Vietnam savaşında uğradıkları ağır yenilginin anısını ABD işçi sınıfı ve halkının belleğinden silmek ve Vietnam sendromunu atlatmak için bu denli çaba harcamalarının önemli nedenleri var. Bunlar arasında Amerikan neo-faşistlerinin, dünya işçi sınıfı ve halklarını korkutmak ve onların kendi diktalarına boyun eğmelerini sağlamak ve ABD işçi sınıfının oğullarını ve kızlarını bugün Irak ve Afganistanda olduğu gibi- başka ülkelerin işçi ve emekçilerinin kanlarını akıtmak için kullanabilmek bulunuyor. Ancak, bu bellek silme operasyonunun bir başka önemli nedeni daha var: Vietnam savaşı ABD tekelci kapitalistlerine, en güçlü dayanakları olan silahlı kuvvetlerinin kendilerinin Aşil Topuğu haline gelebileceğini ve ABD askerlerinin silahlarını kendi burjuvalarına, kendi generallerine çevirebileceğini göstermiştir. Haksız bir savaşın figüranları haline getirilen üniformalı Amerikan işçi ve sömürülen emekçilerinin sınıf bilincini uyanması, onların, başka ülkelerin işçi ve emekçilerine karşı girişilen emperyalist terörizmin aslında Amerikan toplumunun kapitalist sınıf karakterinden kaynaklandığı düşüncesine doğru evrilmeleri ve bu uyanışın ABDnin kendi içinde proleter devriminin gelişmesine itilim sağlaması olasılığı, Beyaz Saray, Wall Street ve Pentagon sakinlerinin en büyük karabasanıdır. Henüz değilse de yakın gelecekte, Irak ve Afganistandaki ulusal direnişin de ABD toplumunun kırılgan yapısı üzerinde benzer bir etki yapması olasılığı ABD tekelci sermayesini ve onun temsilcilerini şimdiden düşündürmektedir.
Yeri gelmişken burada, Vietnam savaşının anımsattığı bir başka sınıf savaşımı yasasının altını çizelim: Geniş işçi ve emekçi kitlelerin seferber edildiği, olmaya zorlandığı her büyük toplumsal altüst oluş, egemen sınıfların muhafızı ve vurucu gücü olan ordu içinde de bir saflaşmayı gündeme getirme eğilimindedir. Eski ve kokuşmuş düzene karşı savaşım veren güçler bu önemli alanda da uğraş vermeyi ihmal etmek hakkına sahip değillerdir. Lenin, Moskova Ayaklanmasının Dersleri adlı makalesinde şöyle diyordu:
Aslında askeri birliklerin her gerçek halk hareketi sırasında kaçınılmaz olan yalpalaması, devrimci savaşımın şiddetlendiği durumlarda gerçek bir askeri birlikleri kazanma kavgasına yol açar. (Selected Works, Cilt 3, Londra, 1936, s. 349) Bundan ötürüdür ki, Kominterne katılmanın 21 koşulundan dördüncüsünde, burjuva ordusu içinde kapsamlı ve sistemli bir komünist propaganda ve ajitasyon çalışmasının yürütülmemesinin, devrimci görevlere ihanetle eş anlama geldiği ve Komünist Enternasyonal üyeliğiyle bağdaşmadığı belirtilmiştir. Ne yazık ki, emperyalist burjuvazi başta gelmek üzere burjuvazinin yöneticilerinin bu gerçeği kavramada da işçi sınıfının ve ezilen ulusların öncü güçlerinin çok ilerisinde olduklarını, onların kollektif belleğinin bizim kollektif belleğimizden çok daha güçlü olduğunu kabul etmek zorundayız.
SELAM SANA VİETNAM!
DİPNOTLAR
1) Yaptıkları sistematik ve ayrımsız bombardıman ve kıyımlarla Vietnam halkına çok büyük acılar çektirmelerine ve çok ağır kayıplar verdirmelerine rağmen ABD emperyalistlerinin Vietnamdan sadece siyasal değil, aynı zamanda askeri bir yenilgi alarak çekilmek zorunda kaldığı tartışma götürmez. Bugün Irakta yapmakta oldukları gibi kayıplarını alabildiğine küçülten ve gizleyen ABD ve onların izinden giden burjuva tarihçileri ve küçük-burjuva demokratları, Pentagonun Vietnam savaşında Amerikan kayıplarının 58,000 ölü ve birkaç yüz bin yaralı kadar olduğu yolundaki yalanını yineleyip durmaktadırlar. Oysa Ted Sampley gibi araştırmacılar, ABD devletinin kendi kayıtlarını esas alarak yaptıkları araştırmalarda, Vietnam savaşı nedeniyle ölen ABD askerlerinin sayısının bu rakamdan en az 20,000 daha fazla olduğunu kanıtlamışlardır. Vietnam kaynakları, ABDnin kayıplarının, pekala bu rakamın da çok üstünde olabileceğini gösteriyor. Örneğin, Güney Vietnam Ulusal Kurtuluş Cephesi, sadece 1961-1965 yılları arasında ABD ve Güney Vietnam kukla birliklerinin kayıplarını şöyle saptıyordu:
615,000 düşman askeri etkisizleştirildi (öldürüldü, yaralandı, firar etti),
2,950 uçak ve helikopter düşürüldü ya da hava üslerine yapılan komando baskınlarında tahrip edildi,
75,000 silah ele geçirildi,
6,000 stratejik köy tahrip edildi,
2,000 askeri mevzi ve eğitim merkezi yokedildi. (Vietnam: Fundamental Problems, Hanoi, 1966, s. 120)
2) Norveç Nobel Komitesi 1973 barış ödülünü, Vietnam savaşında kalıcı bir ateşkesin sağlanmasındaki rolleri nedeniyle Le Duc Tho ile elleri Vietnam, Kamboçya, Laos, Şili, Endonezya, Filistin, Guatemala vb. halklarının kanlarıyla lekeli bir katil olan- Henry Kissingere verecekti. Le Duc Tho ise, Vietnama henüz barışın gelmediği gerekçesiyle barış ödülünü almayı reddecekti.
3) Katliamı örtbas etmekle suçlanan subaylardan Albay Oran Henderson, My Lainin hiç de istisnai bir olay olmadığını 1971 başlarında gazetecilere şu sözlerle itiraf edecekti:
Tugay ölçeğindeki her askeri birimin bir yerlerde saklı bir My Laisi vardır. (Aktaran Howard Zinn, A Peoples History of the United States, 1980, s. 470)
4) ABD Hava Kuvvetleri Kurmay Başkanı ve azılı anti-komünist General Curtis LeMay, Mayıs 1964te şöyle demişti:
Vietnamlılara boynuzlarını indirmelerini, aksi takdirde kendilerini bombalayarak taş devrine geri götüreceğimizi söyleyin.